VILLA

I.

VILLA

an a vehendo, quasi Vehilla, quod in eam a Villico fructus convehantur et evehantur, cum veneunt: an a valle, i. e. aggere terrae, qui pro limite constitui solet: an a Via? plerumque

aedificium fundi, significat, l. 81. §. 3. ff. de Leg. 1. interdum accessio erat fundi, l. 8. et 10. ff. quib. mod. usufr. amit. Ioh. Laurentius ICtus, ad Phaedrum, l. 4. fab. 5. v. 23.

Lanificae agellos, pecora, Villam, operarios.

Pignorio aut urbana erat, aut rustica, aut fructuaria: Rursusque urbana, aut hiberna aut aestiva, in quarum illa Paterfamilias per hiemem erat, in ista per aestatem. Cuius membra erant, cubicula, cenationes, balnearia, ambulationes et reliqua, ut in habitatione legitime urbana; instruebaturque ministeriis eo translatis, quousque Dominus ibi permansisset: Atriensibus e. g. Balneatoribus, Fornacariis, Diaetariis, Ostiariis, Fullonibus, Mediastinis, Scopariis, Supellecticariis, Tonsoribus et reliquis aliis ad Domini usum ac delicias. Atriensi autem rustico iniungit Columella, l. 12. c. 3. ut supellectilem exponat, ut curet fetramenta nitidari et liberari rubigine, quod non modo ruri, sed etiam in urbe aliquando placuit, cum Cicero, Paradox. 5. Atriensi comparet illum, qui Matellionem Corinthium cupide tractabat. Et quidem id apud parcos utique et attentos Patresfamilias obtinuisse videtur, qui nollent supervacaneum supellecticarium domi habere. Villae vero rusticae primas idem Columella assignat culinae, quam in chorte constituit Vitruvius: Pignorius, in recensione familiae rusticae, de Pistrino primum agit. Dein loquitur de mulieribus, quae pulmentaria rusticis coquebant, et iis, qui cibum familiae conficiebant. Sequuntur apud Eundem Focariae, Focarii seu Cellarii ac Promi: Valetudinarius, Operarii, Agricolae, Mediastini, Sarritores, Occatores, Runcatores, Messores et alii huiusmodi, quos operas vocat Horatius, l. 2. Sat. 7. extr. Coloni porro, Adscriptitii glebales, Lanificae et Laniae, Textores aliique, vide eum Comm. de SErvis. Quibus omnibus praeerat Villicus, cui iuxta ianuam praecipiunt rei Rusticae Scriptores habitationem fieri; quod huic familiae tutelam, inquit Appuleius, Metam. l. 8. dominus permitteret, isque rationes et pecuniam dominicam custodiret. Latinis Graecissantibus Epitropus es,t Auson. Ep. 8. Varroni Agriculturae princeps, de Re R. l. 1. c. 2. qui, quia in domini locum successit, ut notat Columbella, i. 12. in princ. Vicedominus subinde dictus reperitur. Atque hic quandoque distrahendis mercibus praeponebatur, leg. 16. de institor. act. ut Ausonianus ille Philon. Eiusdem munera late persequitur Cato, tit. 3. et 142. Verro, de Re R. l. 1. c. 36. Columella, l. 11. princ. l. 1. c. 8. Florentinus apud Constantin. l. 2. c. 42. et 43. et hoc ministerii nomen eleganter transtulit Cicero ad Magistratus, Orat. pro Plancio, inquiens: Sic Pop. Rom. diligit Magistratus, quasi Rei publicae Villicos. Quem imitatus est Iuvenalis, Sat. 4. v. 77.

Pegasus, attonitae positus modo Villicus urbi.

Et Sat. 3. v. 194.

——— Nam sic labentibus obstat

Villicus, et veteris Romae contexit hiatum.

Accepit autem Arnobius, adv. Gentes l. 3. proprie et signanter; Caecius et ipse assequens, Fortunam arbitratus est Cererem, Genium Iovialem ac Palem, sed non illam feminam, quam vulgaritas accipit, sed masculini nescio quem generis, nunistrum Iovis ac Villicum. Eius contubernalis Villica fuit, cuius ministerium exsequuntur Auctores laudati. Et sane, cum matronae olim ruris et instrumentorum agrestium curam haberent sedulam, non erat Villicae magna admodum opera, quod ipsi domini sua quottidie inviserent. At cum luxus et inertia pessum laudatos mores dedissent, necessaria Villica visa est, quae Matronae officia tueretur. Curabat autem illa pecora et salgama, praesertim ubi non aderant horum peculiares ministri. Unde Iuvenalis, cum Villicam nominâsset, Sat. 11. v. 68. aiens,

——— ——— Et montani

Asparagi: positô quos legit Villica fusô.

Statim subiungit,

Grandia praeterea, tortôque calentia foenô

Ova adsunt, ipsis cum Matribus, et servatae

Parte anni, quales fuerant in vitibus, uvae:

Signinum, Syriumque pyrum, de corbibus iisdem,

Aemula Picenis, et odoris mala recentis,

Nec metuenda tibi, siccatum frigore postquam

Autumnum et crudi posuêre pericula iucci.

Eidem unicae curam vestis conditae praescribit Columella, l. 12. c. 3. insuperque ut praeparatas et pectitas habeat lanas, ex quibus sibi, actoribus et aliis in honore, servilis vestis domi conficiatur: Monet praeterea, ut ad telam accedat, ac, si quid melius sciat, doceat. Imo et non semel ipsa occupabat Coqui partes, apud tenuiores, ut videre est apud Martialem, l. 12. Epigr. 18. et Muretum, Ode ad Petrum Gerard. Redeo ad Villicum, quem inter lautiores servos connumerat Plautus, Casinâ, Act. 2. Sc. ult. Ab eo non multum abfuit Monitor, qui operariis verbô et exemplô praeibat, Colum. l. 1. c. ult. Item Dispensator ac Procutator, cuius cellam supra ianuam constituit Columella, ut Villicum observet ex vicino, et intrantium exeuntiumque conspectum habeat: quam ministerii coniunctionem agnovit et Cicero, l. 14. ad Attic. Ep. 16. Cum Filiae nostrae villam ad Lucrinum, Villicosque et Procuratores tradidissem. In familia quoque Caesarum Villicos seu Procuratores Hortorum, tam urbanorum, quum suburbanorum, pro dignitate, seu potius superbia, divinae domus, fuisse, discimus ex Inscr. veter. D. M. Felici. Caes. Ser. Villico. Hortorum. Maianorum etc. Item, Genio. Coet I. Herodian. Praegustator. divi. Augusti. idem. postea. Villicus. in hortis. Sallustianis. Et de his demum illud Senecae Controv. l. 5. dici potuit, Latiusque nunc Villic, quam Reges imperant. Cuius ordinis etiam Subvillicus fuit, de quo supra. Nec plane intacta transeat Villa fructuaria, in qua saepius laudatus Columella cellas locat, oleariam, torculariam, vinariam,

defrutariam et coeteras: Cuius proin stationis erant, Olivitor, Capulator, Leguli, Strictores, Factores, Custos, Praelatores, Doliarii, Vinitores, Vindemiatores, Frondatores, Putatores, Salictarii, Foenisecae etc. Appendices tandem Villae, hortus, fornax, furnus, piscinae, sterquilinia, cohortes, aviaria, leporaria. Sed de his omnibus fuse atque erudite agentem vide Laut. Pignorium, Comm. de Servis, cui adde, si visum est, Tit. Popmam, de Operis Serv. Addam saltem, quod Varro notat in sui temporis hominibus, illos Villis suis delicata nomina usque inde e Graecia petita imponere fuisse solitos. Notae Syracusae et Technophyon Augusti Imperatoris Pausilipum, Academia etc. aliorum, vide Casaubonum ad Sueton. Aug. c. 72. ut et supra aliquid voce Praetorium. A Villa, sed recentiori notione sumptâ, Villani, mediô aevô dicti sunt, qui alias Rustici, et Pagenses: proprie, qui villae seu glebae ascripti vilis ac servilis habebantur conditionis, et, ut servi, in commercio erant ac cum villis praediisque vaenibant, a servis tamen diversi, uti docet Car. du Fresne, Glossar. ubi Villani uxorem, non Villanam, sed Nativam, appellari consuevisse, docet ex Littletone, pluraque hanc in rem, ut et de crudeli Villanorum Collateriorum et de Parada servitute apud Hispanos, qui etiam inter filios dominorum suorum ducebantur gladiô dividendi, ex Vitali Episc. Osmensi, nonnulla addit.

II.

VILLA

oppid. Mauritaniae Caesariensis maritimum inter Lanigarum et Altaum. Beni Arax Marmolio.

III.

VILLA

pro vico pagove etiam Veteribus in usu. Nimirum Villa una aliqua, magna, amoena, atque magnifica, saepissime auctoris conditorisve sui, aut domini nomen ferens, vel â loco, in quo aedificata erat, vel ab eventu aliquo cognominata, paulatim ipsi adiunctis aliis aedificiis et minoribus villis, nomen suum toti vico olim dare consueverat. A German. Wiil, habitationem designante, hinc Gallicum Ville, pro urbe, et tot nomina apud Germanos Gallosque ex voce illa composita. A Villa, Villaris, vel Villare, villulam significat, unde Alberti Villare, Domini Villare Damvilliers, Altum Villare Auvilliers, etc. Hadr. Vales. Notit. Gall. Fiscalis Villa seu Villa Regli fisci, quae est in Regia hereditate. Villa Regia, ubi aedes et curia Regalis. Gregor. Turonens. l. 6. sect. 12. Cum ad Villam fiscalem ductus esset, et sect. 45. Regressus Parisios familias multas de domibus fiscalibus referri praecepit. Tales plutimae olim in Imperio et Franciae regno, etc.